Door Joeri Zwart
Veel mensen schrikken als de huisarts of cardioloog vaststelt dat ze een hoge bloeddruk hebben — zeker als ze zelf het gevoel hebben gezond te leven. Je eet toch vers, beweegt regelmatig en rookt niet? Toch stijgt de bloeddruk gestaag. Hoe kan dat? In deze blog leggen we uit waarom een hoge bloeddruk niet alleen het gevolg is van zout of stress, maar vaak een complexere achtergrond heeft. En vooral: wat je zelf kunt doen om het aan te pakken.
Wat is hoge bloeddruk eigenlijk?
Je bloeddruk bestaat uit twee waarden: de bovendruk (systolisch) en de onderdruk (diastolisch). De optimale bloeddruk ligt rond de 120/80 mmHg. Bij waarden vanaf 140/90 spreekt men van hypertensie. Een te hoge druk op de vaatwanden verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, nierproblemen en hersenbloedingen — vaak zonder dat je daar direct iets van merkt.
De klassieke oorzaken zijn bekend: te veel zout, overgewicht, alcohol, roken, stress en weinig beweging. Maar steeds vaker zien we mensen die een gezonde leefstijl hanteren en toch hypertensie ontwikkelen. Dat komt omdat er vaak stille, onderliggende processen spelen die lang niet altijd worden herkend. Deze som ik hieronder voor je op.
- Magnesiumtekort: de stille verkramping
Magnesium is essentieel voor ontspanning van je bloedvaten. Maar zelfs bij een gevarieerd dieet komt een tekort veel voor — mede door uitgeputte landbouwgronden, stress en medicijngebruik. Een chronisch tekort zorgt ervoor dat de spiertjes in de vaatwand gespannen blijven, wat leidt tot verhoogde weerstand in de bloedvaten en dus hogere bloeddruk. Extra magnesium (bijvoorbeeld als magnesiumbisglycinaat) kan de vaatwand helpen ontspannen en het zenuwstelsel tot rust brengen.
Veel mensen met een gespannen, ‘gejaagd’ gevoel en een hoge bloeddruk hebben baat bij extra magnesium.
- Endotheel: de vergeten binnenkant van je bloedvaten
De binnenkant van je bloedvaten heet het endotheel. Dit is geen passieve wand, maar een actief orgaan dat onder andere stikstofmonoxide (NO) aanmaakt — een stofje dat je bloedvaten verwijdt en soepel houdt. Als dit endotheel beschadigd raakt (bijvoorbeeld door roken, chronische ontsteking, suikerpieken of een tekort aan antioxidanten), wordt er minder NO geproduceerd. Je bloedvaten worden stijver, en je bloeddruk stijgt.
Voeding rijk aan nitraat (zoals bietjes, rucola en selderij) helpt de NO-productie verhogen. Ook supplementen zoals ubiquinol (actieve vorm van co-enzym Q10) kunnen het endotheel ondersteunen.
- Insulineresistentie: het effect van schommelende bloedsuikers
Veel mensen hebben, vaak ongemerkt, last van insulineresistentie. Dit betekent dat het lichaam minder goed reageert op insuline, het hormoon dat bloedsuiker reguleert. Gevolg: je lichaam moet steeds meer insuline aanmaken, wat weer leidt tot een toename van ontsteking, vochtretentie en activatie van het zenuwstelsel — allemaal factoren die de bloeddruk verhogen.
Let op: dit kan ook gebeuren bij mensen met een normaal gewicht. Vooral het vet rondom de buik is hierin belangrijk. Een stabiele bloedsuikerspiegel, door correcte voeding met name onbewerkt voedsel dat laag scoort op de GI-index, kan helpen de insulinegevoeligheid te verbeteren. In sommige gevallen worden supplementen zoals berberine of magnesium ingezet ter ondersteuning.
- Verstoorde elektrolytenbalans
Niet alleen natrium (zout) beïnvloedt je bloeddruk — ook kalium, calcium en magnesium spelen hierin een sleutelrol. Veel mensen krijgen te weinig kalium binnen (uit groente en fruit) en juist te veel natrium (uit bewerkte voeding). Deze disbalans verstoort de prikkelgeleiding in je hart en verhoogt de druk op je vaten. Kaliumrijke voeding (zoals avocado, spinazie, aardappelen en banaan) en voldoende hydratatie zijn essentieel voor een gezonde bloeddrukregulatie.
- Hormonale veranderingen: het effect van de overgang
Bij vrouwen kan de bloeddruk aanzienlijk stijgen na de overgang. De afname van oestrogeen leidt tot stijvere vaten, verhoogde ontstekingsactiviteit en een verschuiving in vetverdeling richting de buik. Veel vrouwen merken dan ook dat hun gewicht toeneemt en hun bloeddruk stijgt, ondanks een vergelijkbaar voedings- en beweegpatroon.
Leefstijl speelt hier een grote rol: krachttraining, voldoende eiwitten en stressregulatie helpen om de hormonale overgang te verzachten en metabole schade te beperken.
- Diverse vormen van stress
Stress is zeker een bekende factor, maar werkt vaak indirect: via slaapverstoring, hormonale disbalans en een verhoogde sympathische zenuwactiviteit (de ‘aan’-stand van je lichaam). Langdurige stress vernauwt de bloedvaten, verhoogt je hartslag en activeert het RAAS-systeem (dat bloeddruk en vocht reguleert).
Chronische stress maakt je gevoeliger voor de andere factoren die hierboven genoemd zijn. Regelmatige ontspanning, ademhalingsoefeningen, natuur, en zelfs supplementen zoals Rhodiola of Ashwagandha kunnen helpen het systeem tot rust te brengen.
Wat kun je doen?
Als je bloeddruk stijgt ondanks een gezond leven, is het belangrijk om breder te kijken dan alleen zout en beweging. Vraag je dan dus het volgende af:
- Hoe is mijn inname van magnesium en kalium?
- Heb ik last van bloedsuikerschommelingen of buikvet?
- Hoe zit het met mijn stressniveau?
- Zijn mijn vaten soepel genoeg, of kan ik het endotheel ondersteunen?
- Speelt mijn hormonale fase een rol?
Laat je hierin gerust begeleiden door een cardioloog, arts, personal trainer of voedingsspecialist die breder kijkt dan de standaard bloeddrukmeter. Medicatie kan soms nodig zijn, maar leefstijlinterventie is vrijwel altijd een krachtige én noodzakelijke aanvulling.
